تعريف خشكسالی

خشكسالي به عنوان بلاي طبيعي و پديده‌اي اجتناب‏ناپذير، از ديرباز در پهنه وسيع كشورهاي مختلف به خصوص كشورهاي مستقر در مناطق گرم و خشك به كرات وقوع يافته و مي‌يابد. مطالعات و بررسی های انجام شده نشانگر آن است که كشور ايران با توجه به وضعيت جغرافيايي و اقليمي خود، همچون بسياري از كشورهاي منطقه خاورميانه و شمال آفريقا در وضعيت مناسبي از لحاظ تأمين آب قرار ندارد. این امر، بیانگر احتمال وقوع خشكسالي هاي بيشتري در آينده نسبت به گذشته می باشد. قدر مسلم آنکه، در صورت اعمال مديريتهاي ناكارآمد فني و استفاده از استراتژي هاي نامناسب، علاوه بر هدررفت منابع موجود و تشديد اثرات مخرب خشكسالي، زمينه براي بروز خشكسالي هاي بعدي به طرز فزاينده اي فراهم مي گردد.

خشکسالی حالتی نرمال و مستمر از اقلیماست . گرچه بسیاری به اشتباه آن راواقعه ای تصادفی و نادر می پندارند . این پدیده تقریباً در تمامی مناطق اقلیمی رخمی دهد ، گرچه مشخصات آن از یک منطقه به منطقه دیگر کاملاً تفاوت می کند . خشکسالییک اختلال موقتی است و باخشکیتفاوت دارد چرا که خشکی صرفاً محدود بهمناطقی بابارندگیاندک است و حالتی دائمی از اقلیم میباشد .

 
خشکسالی جزء‌بلایای طبیعینامحسوس است . گر چه تعاریفمتفاوتی برای این پدیده ارائه شده لیکن در کل حاصل کمبودبارشدر طی یک دوره ممتد زمانی معمولاً یکفصل یا بیشتر می باشد . این کمبود منجر به نقصان آب برای برخی فعالیت ها ، گروهها ویا یک بخش زیست محیطی می شود

بعلاوه این پدیده با زمان ( فصل اصلی وقوع این پدیده ، تأخیر در شروعفصل بارانی، وقوع بارش در ارتباط با مراحلاصلی رشد گیاه ) و نیز مؤثر بودن بارش ها ( شدت ، بارش ، تعداد رخدادهای بارندگی)مرتبط است .
سایر فاکتورهای اقلیمی نظیر دمای بالا ، باد شدید و رطوبت نسبیپایین تر غالباً در بسیاری از نقاط جهان با این پدیده همراه شده و می توانند به طرزقابل ملاحظه بر شدت آن بیفزایند .

خشکسالی را نبایست صرفاً بعنوان پدیده ایکاملاً فیزیکی یا طبیعی درنظر گرفت . تأثیرات آن در جامعه ماحصل ایفا نقشی مابین یکرخداد طبیعی ( بارش کمتر از حد مورد انتظار به دلیل تغییرات اقلیمی ) و نیاز مردمبه منابع تأمین آب می باشد . انسانها معمولاً از تأثیرات خشکسالی لطمه می بینندخشکسالی های اخیر در هر دو گروه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نتایج اقتصادی، تأثیرات زیست محیطی و دشواریهای شخصی به بار آورده که جملگی باعث شده اند که آسیبپذیری تمامی جوامع به این پدیده زیانبخش طبیعی مدنظر قرار گیرد .
 دو نوع تعریف کلیخشکسالی وجود دارد :مفهومی وعملی

خشکسالی مفهومی: تعاریف مفهومی که در قالب اصطلاحاتی کلی بیان میشده به افراد کمک می کند تا مفهوم خشکسالی را درک کنند . بعنوان مثال “ خشکسالیعبارت است از یک دورة ممتد کمبود بارش که منجر به صدمه زدن محصولات زراعی و کاهش عملکرد می شود ” .

تعاریف مفهومی در تبیین سیاستگزاری در زمینه خشکسالی نیزحائز اهمیت است .
کشوراستراليا ، کمک های مالی به زارعان را صرفاً در رخداد “ خشکسالی های استثنایی ” بلاخص زمانی که شرایط خشکسالی حادتر از مواردی است که بعنوان جزیی از ریسک عادیمدیریت پروژه درنظر گرفته می شود ، ارائه می کند .
تشخیص خشکسالی هایاستثنایی مبتنی بر ارزیابی های علمی است . پیش از این زمانی که خشکسالی از نقطه نظرسیاستگزاری کمتر تعریف شده بود و زارعان درک درستی از آن نداشتند ، برخی کشاورزاندر مناطق اقلیمی نیمه خشک استرالیا هر چند سال یکبار تقاضای کمکهایی برای مقابله باخشکسالی داشتند .

خشکسالی عملی : تعاریف عملی به افراد کمک می کند تا شروع ، خاتمهو درجهشدت خشکسالیرا تشخیص دهند . برای تعیینشروع خشکسالی تعاریف عملی ، میزان انحراف از میانگین بارش یا سایر متغیرهای اقلیمیدر طول یک دوره زمانی را مشخص می کند . این امر معمولاً با مقایسه وضعیت فعلی نسبتبه متوسط های گذشته که غالباً مبتنی بر دوره آماری30 ساله است انجام می شود .

خشكسالي به انواع مختلف هواشناسی ، هيدرولوژيكی ، كشاورزی و اقتصادی - اجتماعی تقسيم مي شود:

خشكسالي هواشناسي :
هواشناسان خشكسالي را بارش كمتر از حد معمول كه منجر به تغيير الگوي آب وهوايي مي گردد، تعريف كرده اند .بنابراين خشكسالي ازنظرهواشناسي اساساً به حالتي از خشكي ناشي از كمبود بارندگي اطلاق ميشود .
خشكسالي معمولاً براساس درجه خشكی ( در مقايسه با مقادير نرمال يا ميانگين ) و طول دوره خشكی تعريف می شود . تعاريف خشكسالی هواشناسی بايستی به صورت موردی برای هر منطقه خاص درنظر گرفته شود چرا كه شرايط جوی كه موجب كمبود بارش می شود ، از منطقه ای به منطقه ديگر شديداً تغيير می كند . تعريف خشكسالي از ديدگاه هواشناسي در كشورهاي مختلف ودر زمانهاي مختلف متفاوت ميباشدبه همين دليل از اين ديدگاه به كار بردن يك تعريف از خشكسالي كه درقسمتي از جهان متداول ميباش براي ديگر جاها مناسب نبوده بطوري كه مثلاً:

1- در ايالت متحده در سال 1942 : بارش كمتر از 5/2 ميليمتر در 48 ساعت
2- درانگلستان درسال 1936 :پانزده روز متوالي با مجموعه بارش كمتر از 25 ميليمتر .
3- در كشور ليبي در سال 1964: بارش سالانه كمتر از 180 ميليمتر .
4- در كشور هند در سال 1960: كاهش بارش فصل واقعي (مونسون) بيش از دو برابر متوسط انحراف .
5- در كشور بالي در سال 1964: يك دوره شش روزه بدون بارش :
بعنوان معياري براي خشكسالي هواشناسي در نظر گرفته شده است .
بعلاوه اهميت ديدگاه هواشناسي در اين است كه اندازه گيريهاي هواشناسي اولين نشانه بروز خشكسالي مي باشد.

در مناطقي كه وجود دوره هايی طولانی بدون بارندگی امری عادی است تعريفی مبتنی بر تعداد روزهايی با بارش كمتر از يك حد آستانه خاص، غير واقعی است . درساير تعاريف رابطه ای مابين ميزان انحراف واقعی بارش به مقادير متوسط ماهانه ، فصلی يا سالانه برقرار می شود .
در مناطقي كه وجود دوره هايی طولانی بدون بارندگی امری عادی است تعريفی مبتنی بر تعداد روزهايی با بارش كمتر از يك حد آستانه خاص، غير واقعی است . درساير تعاريف رابطه ای مابين ميزان انحراف واقعی بارش به مقادير متوسط ماهانه ، فصلی يا سالانه برقرار می شود .
ازديدگاه اقليم شناسان خشكسالي يك پديده طبيعي است كه در اثر تغييرات الگوههاي آب وهوايي ناشي از كاهش نزولات جوي كمتر از حد معمول خود به خود به وجود مي آيد و ادامه آن موجب عدم تعادل اكولوژيكي و هيدرولوژيكي مي شود.از طرفي چون از ديدگاه جغرافيايي تعريف خشكسالي مفهومي مكانمند مي باشد ،شدت خشكسالي در هر محل تابعي از ضريب تغييرپذيري بارش در همان محل است بنابراين از نظر اقليم شناسي خشكسالي قابل تعيين است به طوري كه در اين روش درجه خشكسالي وترسالي تعيين مي گردد.
خشكسالی كشاورزی :
از ديدگاه كشاورزي زماني كه رطوبت خاك از نياز واقعي محصول كمتر باشد و منجر به خسارت در محصول شود خشكسالي اتفاق افتاده است.
چون در محاسبه نياز آبي گياهان مشخص شده كه نيازآبي آنها باهم متفاوت است بنابراين مفهوم خشكسالي از ديدگاه كشاورزي براي محصولات مختلف يكسان نمي باشد . خشكسالي كشاورزي معمولاً بعد از خشكسالي هواشناسي وقبل از خشكسالي هيدرولوژيك اتفاق مي افتد وكشاورزي معمولاً‌اولين بخش اقتصادي است كه تحت تأثير خشكسالي قرار ميگرد.
خشكسالی كشاورزی اثرات ويژگيهای مختلف هواشناسی يا هيدرولوژيكی خشكسالی را به اين پديده كشاورزی بويژه كمبود بارش ، اختلاف بين تبخير و تعرق واقعی و پتانسيل ، كمبود رطوبت خاك ، افت سطح آب زيرزمينی يا مخزن و … مرتبط می سازد . نياز آبی گياه بستگی به شرايط جوی غالب ، خصوصيات زيستی گياه خاص ، مرحله رشد آن و خصوصيات فيزيكی و بيولوژيكی خاك دارد .
خشكسالی هيدرولوژيكی :
خشكسسالی هيدرولوژيكی با تأثيرات دوره هايی از نقصان ريزش های جوی ( شامل برف ) بر منابع تأمين های آبهای زيرزمينی يا سطحی همراه می شود ( جريان رودخانه ها ، مخازن ، درياچه ها و آب زيرزمينی ) .
از ديدگاه هيدرولوژيست ها خشكسالي زماني اتفاق مي افتد كه سطح تراز ذخاير آبهاي سطحي و زير زميني از حد معمول خود پايين تر باشد.خشكسالي هيدرولوژيك اغلب در عرضهاي مياني بر اثر كمبود و فقدان بارش زمستاني اتفاق مي افتد.علاوه بر بارش فاكتورهاي اقليمي ديگرمانند دماهاي بالا، بادهاي قوي و رطوبت نسبي كم نيز به طور قابل ملاحظه اي بر روي خشكسالي هيدرولوژيك تاًثير دارند .
در ديدگاه هيدرولوژيك اندازه گيري ميزان آبهاي جاري –رودخانه ها –درياچه ها وآبهاي زيرزميني معيارخشكسالي ميباشد ويك زمان پايه بين فقدان بارندگي وكم شدن آبهاي جاري ورودخانه ها وآب درياچه ها وآبهاي زيرزميني وجود دارد .بنابراين معيار هيدرولوژيك نمي تواند اولين نشانگر خشكسالي باشد زيرا زماني كه كمبود بارش اتفاق بيفتد بعد از مدتي اين كاهش در آبهاي سطحي وزيرزمين منعكس خواهد شد.
فراوانی و شدت خشكسالی های هيدرولوژيكی غالباً‌در مقياس يك آبخيز يا حوزه آبريز رودخانه بيان می شود . گرچه همه خشكسالی ها از كمبود بارش منشأ می گيرند ليكن هيدرولوژيست ها بيشتر به اين موضوع توجه دارند كه اين كمبود چگونه در سيستم هيدرولوژيكی ظاهر می شود ؟ خشكسالی های هيدرولوژيكی معمولاً‌ با تأخير بيشتری نسبت به خشكسالی های هواشناسی يا كشاورزی رخ می دهند .
زمان بيشتری طول می كشد تا اثر كمبود بارش در اجزاء سيستم هيدرولوژيكی نظير رطوبت خاك ، جريان رودخانه و سطح مخازن و آبهاي زيرزميیي نمايان شود . در نتيجه زمان اين تأثيرات با ساير موارد موجود در ديگر بخشهای اقتصادی يكسان نيستند چرا كه بخشهای مختلفی براي تأمين آب موردنياز خود به اين منابع متكی هستند.
مثلاً كمبود بارش می تواند موجب تخليه سريع رطوبت خاك شود كه تقريباً بلافاصله برای متخصصان كشاورزی مشهود است ولی اين كمبود بر سطح آب مخازن تا ماهها تأثير نمی گذارد .
بعلاوه آب موجود در سيستم های ذخيره هيدرولوژيكی ( مثلاً مخازن ، رودخانه ها ) معمولاً در مقاصدی مختلف و رقابتی ( مانند كنترل سيلاب ، آبياری ، زيستگاههای حيات وحش ) بكار می رود . رقابت بر سر آب در اين سيستم های ذخيره ای در طي دوره خشكسالی شدت می گيرد و منازعات مابين استفاده كنندگان آب به طرز قابل ملاحظه ای افزايش می يابد .
خشكسالی هيدرولوژيكی و آمايش سرزمين ( كاربری اراضی )
گر چه اقليم عامل اوليه ای در بروز خشكسالی هيدرولوژيكی است ولی ساير عوامل نظير تغييرات كاربری اراضی ( مانند جنگل زدايی ) ، تخريب اراضی و ساخت سدها همگی بر خصوصيات هيدرولوژيكی حوزه اثر می گذارند .
چون مناطق مختلف بوسيله سيستم های هيدرولوژيكی به هم مرتبطند ، تأثير خشكسالی هيدرولوژيكی به مرزهايی فراتر از منطقه كمبود بارش گسترش يابد . تغييرات در كاربری اراضی بالا دست می تواند خصوصيات هيدرولوژيكی نظير مقادير نفوذ و رواناب را تغيير داده و باعث متغيرتر شدن جريان و تشديد رخداد خشكسالی هيدرولوژيكی در پايين دست شود .
تغيير نحوه استفاده از اراضی يكی از راههايی است كه طی آن فعاليت های بشر فراوانی پديده كم آبی را حتی بدون آنكه تغييری در وقوع خشكسالی های هواشناسی مشاهده شده باشد ، تغيير می دهد .
خشكسالی اقتصادی - اجتماعی :
تعاريف اقتصادی - اجتماعی خشكسالی تلفيقی است از عرضه و تقاضای برخي كالاهای اقتصادی با اجزاء‌ خشكسالی هواشناسی ، هيدرولوژيكی و كشاورزي .
اين مورد با ساير انواع پيش گفته ، از آن جهت تفاوت دارد كه وقوع آن بستگی به فرايندهای زمانی و مكانی عرضه و تقاضا برای تعريف يا تشخيص خشكسالی ها دارد . عرضه بسياری از كالاهای اقتصادی مانند آب ، علوفه ، غلات ، ماهی و نيروی برق آبی بستگی به وضعيت جو دارد .
از ديدگاه اجتماعي و اقتصادي خشكسالي يعني زماني كه كمبودآب براي نيازهاي بشر موجب نابهنجاريهاي اجتماعي و اقتصادي شود.
بدليل تغييرپذيری طبيعی اقليم عرضه آب در برخی سالها كافی است ولی در سالهای ديگر در حد تأمين نيازهای انسان و محيط زيست نيست . خشكسالی اقتصادی - اجتماعی زمانی رخ می دهد كه تقاضا برای يك كالای اقتصادی بدليل نقصان عرضة‌ آب از حاصل كمبود بارش از ميزان عرضه فزونی می گيرد
به منظور به حداقل رساندن خشكسالي واضح است كه انتقال مديريت بحران به مديريت ريسك امري اجتناب ناپذير است و نظارت و ارزيابي خشكسالي از ضروريات است و براي نظارت و ارزيابي خشكسالي نيز شاخص هاي خشكسالي ازاهميت بخصوصي برخوردار مي باشد.
پيامد اثرات خشكسالی :
در دهه هاي اخير در بين حوادث طبيعي كه جمعيت هاي انساني را تحت تأثير قرار داده اند تعداد فراواني پديده خشكسالي از نظر درجه شدت ،طول مدت ،مجموع فضاي تحت پوشش ،تلفات جاني ،خسارات اقتصادي واثرات اجتماعي دراز مدت در جامعه ، بيشتر از ساير بلاياي طبيعي بوده است .همچنين تمايز اين پديده با ساير بلاياي طبيعي در اين است كه برخلاف ساير بلايا اين پديده بتدريج ودر يك دوره زماني نسبتاً طولاني عمل كرده واثرات آن ممكن است پس از چند سال وبا تأخير بيشتري نسبت به ساير حوادث طبيعي ظاهر شود بنابراين چون تعيين دقيق زمان شروع آن كار مشكلي است تا حدودي آنرا يك پديده و بليه خزنده مي دانند از سويي چون خشكسالي برخلاف ساير بلاياي طبيعي كمتر منجر به خسارات ساختاري مي شود ،كمك رساني در هنگام وقوع اين پديده در مقايسه با ساير پديده ها مثل سيل پيچيده تر و مشكل تر مي باشد.
ويژگيهای فضايی وزمانی خشكسالی
1- آغازوخاتمه خشكسالي
بطوركلی تشخيص زمان آغازو خاتمه خشكسالی مساله بسيار مشكلی است . اصولا” زمان آغازخشكسالی عمدتا” به تعريف مورد استفاده وابسته است . بديهی است كه اين زمان با توقف آخرين بارش مفيد آغازنمی شود بلكه ممكن است تا زمان اتمام ذخيره رطوبت خاك به طول انجامد. اين حالت نيز بارشهاي هرچند اندك درزمان آغاز خشكسالی ، پيچيدگي خاصي پيدار ميكند، بنابراين درحالت كلی می توان گفت زمان آغازخشكسالی ، زماني است كه ذخيره رطوبتی چه درمحيط خاك (خشكسالي كشاورزي ) وچه درمخازن آبی(خشكسالی هيدرولوژيك ) خاتمه يافته باشد . انتهای خشكسالی نيز كه مساله قابل توجهی محسوب می شود. پايان خشكسالی نسبت به زمان آغاز محسوستر است . درامر كشاورزی، پايان خشكسالی ، زمانی است كه نزول باران، رطوبت مورد نياز خاك را تامين نمايد. درهيدرولوژی ، زمانی كه جريان رودخانه مجددا؛ برقرارشده ومخازن زيرزمينی تغذيه مجددشوند زمانی پايان خشكسالی درنظرگرفته ميشود. زمان آغازتاپايان خشكسالی كه به عنوان دوره تداوم خشكسالی مفروض خوانده می شود.
2- شدت خشكسالی
چنانچه قبلا” نيز ذكر شده اگرميزان كمبود بارندگی نسبت به شرايط ميانگين كمتر باشد به همان اندازه ميزان تاثير خشكسالی بيشتر نمود عينی پيدا می كند . علاوه براين، ميزان استمرارحالت خشكسالی دريك منطقه نيزگويای شدت خشكسالی درهمان منطقه است، يعني درشرايطی كه خشكسالی تنها براي يك ماه استمرار داشته باشد احتمال دارد بارش ماه بعد ، ميزان كمبود ماه مزبور را جبران نمايد، ولی اگر ماه بعدی نيز خود نسبت به شرايط طبيعی كمبود داشته باشد ، به مراتب در شدت بخشيدن به حالت خشكسالی موثر خواهد بود.
3- وسعت منطقه ای خشكسالی
رخداد خشكسالی می تواند درمنطقه ای با وسعت چند صد كيلومتر اتفاق افتد ولی امكان دارد شدت ودوره تداوم آن درسراسر منطقه يكسان نباشد . خشكسالی قاره ای كه خصوصا؛ درمناطق خشك اتفاق می افتد درناحيه وسيعی كه صدها ، بلكه هزاران كيلومتر- مربع را می پوشاند ، گسترش پيدا می كند

جدول 1- طبقه بندی وسعت خشكسالی ازنظر سابرامانيام گروه خشكسالی درصد منطقه تحت پوشش
محلی كمتراز 10
وسيع 20-11
بسياروسيع 30-21
فوق العاده بااستثنايی 50-31
مصيبت بار بيشتراز 50


پيامد اثرات توأم با خشكسالی های هواشناسی ، كشاورزی و هيدرولوژيكی
زمانی كه خشكسالی آغاز می شود ، بخش كشاورزی بدليل وابستگی بيش از حد به ذخيره رطوبتی خاك ، معمولاً نخستين بخشی است كه تحت تأثير قرار می گيرد . در طی دوره های ممتد خشكی ، چنانچه كمبود بارش ادامه يابد ، رطوبت خاك به سرعت تخليه می شود در اين صورت اتكاء مردم به ساير منابع آبی بايستی تأثيرات اين كمبود را مرتفع سازد مثلاً آنهايی كه متكي به منابع آبهای سطحی ( نظير مخازن و درياچه ها ) و آبهاي زيرزمينی هستند معمولاً ديرتر از سايرين تحت تأثير قرار می گيرند .
زمانی كه بارش به حالت نرمال برمی گردد و شرايط خشكسالی هواشناسی پايان می پذيرد ، تا زمان احياء مجدد منابع آبهای سطحی و زيرسطحی پيامدهای سوء‌اين پديده ادامه می يابد . در ابتدا ذخاير رطوبت خاك و به دنبال آن جريانهای سطحی ، مخازن و درياچه ها و آبهای زيرزمينی جايگزين می شود .
ممكن است اثرات خشكسالی در بخش كشاورزی به دليل وابستگی آن به رطوبت خاك سريعاً ‌از بين برود ليكن در ساير بخش ها كه متكی به ذخاير سطحی و يا زيرسطحی آب هستند تا ماهها يا حتی سالها طول بكشد . استفاده كنندگان از آبهای زيرزمينی كه معمولاً آخرين افرادی هستند كه به هنگام بروز خشكسالی تحت تأثير آن قرار می گيرند ديرتر از سايرين بازگشت به وضعيت عادی سطح آب زيرزمينی را تجربه می كنند . طول دوره تجديد ذخيره منبع تابعی از شدت و تداوم خشكسالی و مقدار بارش دريافتی است .





مقابله با خشكسالی های كشاورزی
بخش كشاورزی با اختصاص بيش از 90 درصد از آب مصرفی كشور در هنگام خشكسالی بيشترين آسيب را خواهد ديد . مديريت درازمدت منابع آب نيازمند استفاده اقتصادی از آن است . سرمايه گذاری در منابع آب و خاك بايد با توجه به شرايط اقليمی و جغرافيايی كشور انجام گيرد . هر نوع توسعه كشاورزی و صنعتی كه آسيب كمتری به منابع محدود آب و خاك وارد سازد و از تخريب جنگل ها و مراتع جلوگيری كند بايد معمول گردد. كشت گياهان مقاوم به شوری و خشكی و اهميت به تحقيقات و پژوهش های همه جانبه در مورد آب و خاك بايد در اولويت قرار گيرد . مبحث زراعت در مناطق خشك و عنوان خشكسالی به صورت دروس مستقل و با اهميت بايد در برنامه آموزشی دانشكده های كشاورزی وارد شود . با كاربردی نمودن مباحث تئوری بايد اثرات تخريبی خشكسالی را كاهش داد و با اختصاص اعتبارات لازم ، امكان اجرای طرح های اساسی زيربنايی آب و خاك را فراهم ساخت .

در بخش مديريت مصرف آب تدوين معيارها و ضوابطی كه آلودگی را به حداقل برساند و از تخليه فاضلاب پالايش نشده به منابع آب جلوگيری كند ، می تواند حجم آب جاری و قابل مصرف را چندين برابر افزايش دهد . هر متر مركعب فاضلاب حدود 50 متر مكعب آب سالم را آلوده می كند . چنانچه از پساب پالايش شده فاضلاب ها در كشاورزی استفاده شود به دليل سرشار بودن املاح آن ، بازده محصولات كشاورزی افزايش می يابد . در حال حاضر حدود 66 درصد از حجم آب شيرين قابل استحصال كشور مورد استفاده قرار می گيرد . حفاظت ازاين مقدار آب بايد مورد توجه ويژه قرار گيرد
در بخش آموزش ، آموزش همگانی استفاده از منابع آب بايد سرلوحه كارها قرار گيرد . كودكان و نوجوانان بايد به طبيعت و آب عشق بورزند . پرورش نسلی كه توانائی دورانديشی و تفكر درباره آينده آب ، منابع طبيعی و محيط زيست را داشته باشد بايد بطور جدی در دستوركار مسئولان آموزش كشور قرار گيرد
در بخش مقابله مستقيم با خشكسالی چنانچه بپذيريم اين موضوع يك پديده ذاتی ناشی از اقليم كشورمان است لازم است برای رويارويی با آن برنامه داشت و براساس اين برنامه به اقدامات مناسب و آگاهانه متوسل شد . همانطوريكه قبلاً نيز ذكر شد كشاورزی بزرگترين عامل مصرفآب شيرين است . اساسی ترين اصول مديريت منابع طبيعی برای مقابله با خشكسالی گذشته از كنترل جمعيت بايد بر افزايش بازدهی استفاده از آب وتوليد محصولات با ارزش تر استوار باشد
كاهش سطح زيركشت و انجام عمليات به زراعی ، اصلاح روش های آبياری ، رعايت موازين زيست محيطی ، آبخوان داري ، استفاده از پساب فاضلاب های خانگی در كشاورزی ، جلوگيری از افزايش اراضی كم بازده حركت به طرف غذاهای مصنوعی ، پوشش انهار و افزودن مواد آلی مورد نياز گياه ، باروری ابرها و شيرين كردن آبهای شور از جمله اقدامات افزايش دهنده بازدهی آب به شمار می آيند .



تهران - حیات
نمایندگان ویژه رییس جمهور در ستاد خشکسالی در نخستین جلسه خود با اتخاذ 14 تصمیم مهم، وظایف دستگاههای اجرایی را در راستای کاهش آثار ناشی از خشکسالی ، هماهنگی دستگاههای اجرایی و مدیریت مقابله با آن تعیین کردند.
به گزارش حیات به نقل از پایگاه اطلاع رسانی دولت، ستاد خشکسالی با مسئولیت معاون اجرایی رئیس جمهور و با عضویت وزرای کشور ،‌ نیرو،جهاد کشاورزی، بازرگانی ، کار و امور اجتماعی، بهداشت، امور اقتصادی و دارایی و معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور ، رئیس بانک مرکزی ، رئیس دفتر مناطق محروم کشور و رئیس سازمان هواشناسی کشور در این جلسه مقرر کردند که این ستاد لایحه نحوه تامین معادل ریالی مبلغ 20 هزار میلیارد ریال را جهت اجرای طرح‌های پیشگیری و مقابله با خشکسالی ،‌سرما زدگی ،‌کم آبی و تامین مواد غذایی مورد نیاز را تهیه و ارایه نماید .
بر این اساس ، دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی و نهاد‌های عمومی غیر دولتی موظف شدند به منظور کاهش خسارات ناشی از خشکسالی نسبت به ارایه خدمات تخصصی اضطراری از محل منابع داخلی و امکانات در اختیار اقدام وگزارش عملکرد را ماهانه به ستاد حوادث غیر مترقبه کشور ارایه نمایند .
وزارت کشور هم موظف شد با استفاده از منابع ماده (10) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت ـ مصوب 1380- و اصلاحات بعدی آن نسبت به خرید و توزیع تعداد 700 تانکر سیار آبرسانی بین مناطق آسیب دیده به طور متمرکز اقدام نماید .
نمایندگان ویژه رئیس جمهور در ستاد خشکسالی، وزارت جهاد کشاورزی را موظف کردند در مناطق تحت تاثیر خشکسالی مجموعه اقداماتی نظیر تامین علوفه مورد نیاز دام در مناطق دام خیز و مناطق محفاظت شده تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست، راه اندازی ایستگاه‌های خرید ثابت و سیار دام با تایید ستاد حوادث غیر مترقبه استانها ،تهیه روش های نوین پیشگیری ومقابله و نظارت نحوه استفاده بهینه از منابع آبی و اصلاح نظام آبیاری، اعزام‌هیات‌های ویژه پزشکی به طور مستمر و اطلاع رسانی به کلیه دامداران جهت عدم فروش دام به افراد فرصت طلب و سودجو را انجام دهد.
ستاد حوادث غیر مترقبه کشور و استانها نیز موظف شدند نسبت به آبرسانی به مراکز جمعیتی شهری و روستایی که منابع اصلی ذخیره آب آشامیدنی را از دست داده‌اند و بهسازی چشمه‌ها و احیاء قنوات اقدام کند.
بر اساس یکی دیگر از تصمیمات ستاد خشکسالی، وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف شد نسبت استمهال بدهی بانکی قبلی پرداخت شده به آسیب دیدگان ناشی از خشکسالی به ویژه کشاورزان ، عشایر و مدامداران ، پرداخت تسهیلات جدید بانکی به آسیب دیدگان بدون در نظر گرفتن بدهی سر رسید شده و نشده قبلی اقدام نماید.
این ستاد در تصمیم دیگری ، وزارت کار و امور اجتماعی را موظف کرد به منظور ایجاد اشتغال جایگزین جهت افرادی که دراثر خشکسالی شغل خود را از دست داده‌اند از محل تسهیلات بانکی بنگاههای زود بازده در سال 1387 و در قالب طرح‌های زود بازده و مولد تسهیلات بانکی پرداخت و گزارش عملکرد را به هیات دولت ارایه نماید و وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی نیز موظف است به منظور جلوگیری از شیوع بیماری‌های ناشی از خشکسالی مراقبت‌های ویژه بهداشتی در مناطق تحت تاثیر این پدیده معمول و گروه های پزشکی ، درمانی و بهدشاتی به طور مستمر به این مناطق اعزام و گزارش آن را به ستاد حوادث غیر مترقبه کشور ارسال نماید .
نمایندگان ویژه رئیس جمهور در ستاد خشکسالی همچنین وزارت نیرو را موظف کردند اقداماتی از قبیل اعمال مدیریت بهینه مصرف آب در حوزه‌های آبریز استانهای تحت تاثیر خشکسالی، مدیریت مصرف بهینه برق در کشور ،تامین آب شرب سالم مورد نیاز مناطق شهری و روستایی تحت تاثیر خشکسالی را انجام دهد.
همچنین استانها و مناطق تحت تاثیر خشکسالی و اولویت بندی آن توسط ستاد خشکسالی تعیین خواهد شد .
وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح و سایر نهاد‌ها هم در صورت در خواست ستاد خشکسالی موظف شدند امکانات و تجهیزات موردنیاز مرتبط با خشکسالی و مسائل جانبی آن را در اختیار ستاد قرار دهند .
دولت در تصمیم مهم دیگری مبلغ دو هزار و سیصد میلیارد ریال اعتبار از محل منابع ماده (10) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت برای پرداخت بیمه محصولات کشاورزی خسارت دیدگان ناشی از خشکسالی و سرما اختصاص داد تا زیر نظر ستاد خشکسالی و با رعایت قوانین و مقررات مربوطه به مصرف برسد .
بر این اساس به منظور اجرای عملیات اضطراری در امر مقابله با خشکسالی مبلغ دو هزار و پانصد میلیارد ریال از محل اعتبارات ماده (10) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت در قالب هزینه‌ای و تملک دارایی سرمایه‌ای در اختیار ستاد خشکسالی قرار می گیرد تا بنا به پیشنهاد ستاد یاد شده و تصویب نماینده ویژه رئیس جمهور جهت اجرای برنامه‌های فوق الذکر دراستانها در اختیار دستگاههای اجرایی ذی ربط قرار گیرد و استانداران استانهای کشور مکلفند ترتیبی اتخاذ نمایند تا سرانه آرد مصرفی در استانهای تحت مدیریت به 10 کیلوگرم کاهش یابد .

علي محمد نوريان امروز در جريان بازديد از ايستگاه هواشناسي شهرستان آمل در گفت‌وگوبا فارس گفت: سال گذشته بيشترين بارندگي را استان كويري و خشك سيستان و بلوچستان با 30 درصد افزايش بارندگي داشته است

مطالب برگرفته از سایت:

http://www.khorasan.ir/havades/tabid/5292/Default.aspx 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: